Embedded Files
İçerik Yazarı: Berkan İyibükücü
Editör: Azize Eda Taşkın
Tasarım: Sudenaz Şencan
Leber Kalıtsal Optik Nöropati (LHON), genellikle genç erkeklerde görülen nadir bir mitokondriyal hastalıktır. LHON, mitokondriyal DNA’daki DNA nokta mutasyonları ile ilişkilendirilen ilk hastalıktır ve bu nedenle anneden kalıtsal olarak geçer.
LHON’un ana nedeni mitokondriyal DNA’daki üç farklı mutasyonlardan birinin oluşmasıdır Bunlar, 3460, 11778, ve 14484 pozisyonlarındaki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. Bunlardan 11778 mutasyonu vakaların %70’inden sorumludur.
Elektron taşıma zincirinde bulunan Komplex 1’in alt birimlerini kodlayan genlerdeki mutasyonlar, solunum zincirinde yer alan önemli bir complex olan NADH:ubikinon oksidoreduktazın işlevini etkiler.
Bu mutasyonlar ATP sentezinde bozulmaya ve reaktif oksijen türlerinin aşırı üretimine neden olur. LHON’un klinik bulguları arasında akut, ağrısız görme kaybı, optik disk hiperemi, ve retinal gangliyon hücrelerinin kaybı bulunmaktadır. Hastalığın belirtileri arasında görme kaybı, merkezi skotomalar, retinal sinir lifi tabakasında şişme gibi durumlar yer almaktadır.
LHON, erkeklerde kadınlara göre daha yaygın görülür. Bunun nedenleri cinsiyet farklılıkları ve hormonal etkiler gibi sebepler olabilir. Şu anda LHON için bilinen bir tedavi yoktur ancak gen terapisi ve çeşitli ilaç tedavileri gibi seçenekler üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
Hastalar, genetik danışmanlarla iletişim kurarak risk faktörlerini öğrenmeli ve çevresel risk faktörlerini en aza indirmelidir. LHON tedavisi için gen terapisi ve kök hücre tedavisi gibi yenilikçi yöntemlerin kullanılması umulmaktadır.
Referanslar
Biousse V., Newman N.J. (2016). Diagnosis and clinical features of common optic neuropathies. Lancet Neurology 2016; 15:1355-67. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(16)30237-X
Carelli V., Morgia C.L., Valentino M.L., Barboni P., Ross-Cisneros F.N., Sadun A.A. (2009). Retinal ganglion cell neurodegeneration in mitochondrial inherited disorders. Biochimica et Biophysica Acta 1787 (2009) 518–528.
Carelli V., Ross-Cisneros F.N., Sadun A.A. (2004). Mitochondrial dysfunction as a cause of optic neuropathies. Progress in Retinal and Eye Research 2004 Jan;23(1):53-89. doi: 10.1016/j.preteyeres.2003.10.003.
Carelli, V., La Morgia, C., & Yu-Wai-Man, P. (2023). Mitochondrial optic neuropathies. In Handbook of Clinical Neurology (Vol. 194, pp. 23-42). Elsevier.
Chalmers R.M., Schapira A.H.V. (1998). Clinical, biochemical and molecular genetic features of Leber’s hereditary optic neuropathy. Biochimica et Biophysica Acta 1410 (1999) 147-158.
Kirkman M.A., Yu-Wai-Man P., Korsten A., Leonhardt M., Dimitriadis K., De Coo I.F., Klopstock T., Chinnery P.F. (2009). Gene-environment interactions in Leber hereditary optic neuropathy. Brain 2009: 132; 2317-2326. doi:10.1093/brain/awp158
Manickam, A. H., Michael, M. J., & Ramasamy, S. (2017). Mitochondrial genetics and therapeutic overview of Leber's hereditary optic neuropathy. Indian journal of ophthalmology, 65(11), 1087–1092. https://doi.org/10.4103/ijo.IJO_358_17
Meyerson, C., Van Stavern, G., & McClelland, C. (2015). Leber hereditary optic neuropathy: current perspectives. Clinical Ophthalmology, 1165-1176.
Muench N.A., Patel S., Maes M.E., Donahue R.J., Ikeda A., Nickells R.W. (2021). The Influence of Mitochondrial Dynamics and Function on Retinal Ganglion Cell Susceptibility in Optic Nerve Disease. Cells 2021, 10, 1593. https://doi.org/10.3390/cells10071593
Sadun, A. A., Morgia, C. L., & Carelli, V. (2011). Leber’s hereditary optic neuropathy. Current treatment options in neurology, 13, 109-117.
Shemesh A, Sood G, Margolin E. Leber Hereditary Optic Neuropathy (LHON) [Updated 2022 Sep 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482499/
Sutovsky, P., Moreno, R. D., Ramalho-Santos, J., Dominko, T., Simerly, C., & Schatten, G. (1999, November). Ubiquitin tag for sperm mitochondria. Nature, 402(6760), 371–372.
Ventura, D. F., Gualtieri, M., Oliveira, A. G., Costa, M. F., Quiros, P., Sadun, F., de Negri, A. M., Salomão, S. R., Berezovsky, A., Sherman, J., Sadun, A. A., & Carelli, V. (2007). Male prevalence of acquired color vision defects in asymptomatic carriers of Leber's hereditary optic neuropathy. Investigative ophthalmology & visual science, 48(5), 2362–2370. https://doi.org/10.1167/iovs.06-0331
Yen M., Wang A., Wei Y. (2006). Leber’s hereditary optic neuropathy: A multifactorial disease. Progress in Retinal and Eye Research 25 (2006) 381-396.
Google Sites
Report abuse