Yaşayan Fosil: Nautilus

İçerik Yazarı: Merve Temiz

Editör: Azize Eda Taşkın

Tasarım: Sudenaz Şencan

16. yüzyılda Avrupalı tüccarlar, baharat arayışındayken Endonezya'nın doğusundaki Maluku Adaları'na doğru yelken açtılar. Ama çok daha farklı bir şey daha buldular: Nautilus kabukları. Öyle ki, kabuklar toplanmaya ve kıymetli bir eşya olarak satılmaya başlandı.

Nautilus’lar en eski kafadanbacaklıların atalarıdır. Yüz milyonlarca yıl değişim göstermedikleri için yaşayan fosil olarak adlandırılmışlardır. Tarih öncesi zamanda balıklar denizlere hükmedecek kadar evrimleşemediği için Nautilus’lar denizlere hükmediyordu ve muhtemelen asıl avları “trilobit” adında bir eklem bacaklıydı.

Şimdiyse en ilgi çekici yerleri olan kabuklarına bir göz atalım. Nautilus’lar içinde yaşadıkları kabuklarını kendileriyle birlikte geliştirirler. Odacık sayılarını dört odacıktan otuz odacığa kadar çıkarıp çeşitlendiren Nautilus’lar, en dıştaki odacığı işgal ederler. Ayrıca kabuklarında sifon adı verilen bir tüp bulundururlar. Bu tüp içerisinden gaz geçirerek kaldırma kuvvetine destek oluşturur ve Nautilus’ların dik yüzmesine sebep olur.

Sahip oldukları iğne deliği göz tipi, görüşlerini kısıtlı ve bulanık olmaya zorlamıştır. Bu sebeple emici dokunaçları ve keskin koku alma duyuları gelişmiştir. Geceleri ölmek üzere olan balıklardan beslenirler. Odacıklı Nautilus’lar 90 kadar dokunaçlara sahiptir ve bu onları derin deniz çöpçüleri ve fırsatçı yırtıcılar olarak görmemize neden olur.

Ortalama 15-20 yıl kadar yaşayabilen bu canlılar, oldukça önemlidir. Çünkü bu süre diğer kafadanbacaklılar için oldukça uzundur.

Beş büyük kitlesel yok oluş döneminde dahi hayatta kalmayı başaran bu tür, kabuk toplama endüstrisi yüzünden muhtemelen altıncı kitlesel yok oluş döneminde başarısız olacak. 2018'de NOAA Balıkçılık, Odacıklı Nautilus’u ‘’Nesli Tehlike Altındaki Türler '’uyarınca tehdit altındaki bir tür listesine aldı.

Odacıklı Nautilus’un ilk fosili şimdilerde Filipin Ulusal Müzesin’de sergilenmektedir.