Bir Saniyenin Kentilyonda Biri: Attosaniye

İçerik Yazarı: Melek Coşkun

Editör: Elif Nur Öztürk

Tasarım: Sudenaz Şencan

Bir romanı okumanız kaç saatinizi alır? Bir fizik problemini çözdüğümüz süreyi dakika ile ölçeriz. Ortalama bir kelimeyi söylediğiniz süreyi en iyi ifade eden zaman birimi saniyedir. Peki ya daha hassas bir alanda çalışıyorsak? Bir saniyenin çok uzun olduğu durumlar var mıdır?

Fizikçiler çok uzun sürelerdir bir saniyeden daha küçük zaman birimlerine erişmek üzerine çalışıyor. Önce bir saniyenin bine bölünmesiyle milisaniyede çalışmalar yapılmaya başlandı. Sonra mikrosaniyeye ardından da nanosaniyeye inildi. Bir saniyenin katrilyonda biri olan femtosaniyeye erişmek fizikçiler için çok büyük bir başarı olmakla beraber bir süre de limit olarak kaldı.

Ta ki 2023 Nobel Ödüllerinin layık görüldüğü attosaniye birimde çalışmalar gelişene dek. Bir saniyenin 18 kez ona bölünmesi, bir saniyenin kentilyonda biridir.  Öyleyse ‘’attosaniye lazer’’ nedir? Hatta daha da öncesinde, “Lazer’’ dediğimiz şey aslında nedir? 

Lazer;  “Light amplification by Stimulated Emission of Radiation’’un kısaltması, yani Uyarılmış Radyasyon Emisyonuyla Işık Amplifikasyonu anlamına gelir. Lazerler belli zaman aralıklarında atışlar yapar ve buna “Puls” denir. Attosaniye lazerler için puls attosaniye boyutta olur.

Fizikçilerin senelerdir süregelen en hızlı ve en güçlü lazeri geliştirme telaşesi hiç bitmedi. Aslına bakarsak iyi ki de bitmedi. Çok daha hızlı lazerler üretmek bize pek çok şey katacaktır. Artık kocaman bir soru işareti olan elektronların dünyasına daha yakından bakabileceğiz, elektron hareketlerini inceleyebileceğiz. Attosaniye lazerler özellikle sağlık alanında hayat kalitemizi çok arttıracaktır.