İnsan Gelişiminin Durdurulması Mümkün Mü?

İçerik Yazarı: Safiye Rabia Yıldız

Editör: Ayşe Bayram

Tasarım: Cemre Kabak

İnsan gelişiminin zamanlamasını kontrol edebilmek uzun zamandır bilim insanlarının araştırma konusu. Max Planck Moleküler Genetik Enstitüsünden Aydan Bulut-Karslıoğlu'nun ve Avusturya Bilimler Akademisi Moleküler Biyoteknoloji Enstitüsünden Nicolas Rivron'un ekibi, laboratuvarlarında yaptıkları çalışmalar sonucu anne karnındaki embriyonun gelişiminin yavaşlatılmasının mümkün olabileceğini keşfettiler. İnsan gelişiminin embriyo döneminde yapılacak olan işlem embriyonik diyapoz sistemi üzerinden araştırılıyor.

Peki Nedir Bu Embriyonik Diyapoz?

Döllenme sonrası oluşan zigot önce morula; ardından blastosist adı verilen bir yapıya dönüşür. Blastosist ise rahim duvarına tutunur. Embriyonik diyapoz, embriyonun blastosist aşamasında gelişimini geçici olarak yavaşlatan mekanizma ile gebeliğin uzamasıdır. Bu mekanizmayı anlamak için bazı çalışmalar yapıldı. Öncelikle farelerde yapılan çalışmalar daha sonra ise insan kök hücreleri ve blastoid adı verilen kök hücre bazlı blastokist modellerde denendi.

mTOR sinyal yolu fare embriyolarının büyüme ve gelişmesinde etkin rol oynar. Farelerde yapılan çalışmalar sonucu mTOR sinyal yolunun aktivitesi azaltıldığında embriyo gelişiminin de azaldığı gözlemlendi. Daha sonra insan kök hücrelerini ve blastoidleri, aktivitesi azaltılmış mTOR sinyal yolu ile etkileşime geçirdiklerinde diyapoza çok yakın sonuçlar elde edildi. Tekrar aktive edildiğinde ise blastoidlerin normal gelişimlerine devam ettikleri görüldü.

Araştırmacılar bu bulguların insan yaşamına dair anlayışımız açısından önemli sonuçları olduğunu dile getirdiler. İnsan blastosist gelişimi hızının ve blastosistin rahim duvarına tutunmasının kontrol edilmesi, üreme teknolojileri ve üreme terapileri için potansiyel etkileri olacaktır. Bilim insanları, mTOR aktivitesini arttırarak hem anne hem bebeğin sağlığı açısından potansiyel yeni tüp bebek tedavi yöntemlerinin gelişmesini amaçladıklarını açıkladılar.