Yaşlılarda Yeni Tip Unutkanlık: LANS

İçerik Yazarı: Safiye Rabia Yıldız

Editör: Ayşe Bayram

Tasarım: Feryal Yılmaz

Mayo Clinic’te yapılan araştırmalar sonucu yaşlı insanlarda Alzheimer’dan hem etiyolojisi hem de patofizyolojisi farklı olan yeni tip hafıza kaybı sendromu olan LANS (Limbic-predominant Amnestic Neurogenerative Syndrome) tanımlandı.

LANS’ın Alzheimer’dan Farkı

Alzheimer, hipokampus ve serebral kortekste beta-amiloid denen proteinin birikmesi sonucu oluşan bir sinir hücresi kaybıdır. LANS ise limbik sistemde TDP-43 denen proteinin birikmesi sonucu oluşur. Araştırmacılar bu proteinin birikimin en büyük sebeplerinden birini LATE (Limbic-predominant Age-related TDP-43 Encephalopathy) olarak görse de başka etkenler de olabileceği söyleniyor.

Klinik bakımından Alzheimer’a benzemesine rağmen LANS’ın semptomları sadece bilişsel alanları etkiler ve ilerlemez. Bu yüzden hastalığın seyri Alzheimer’a göre daha iyidir. Ayrıca iki hastalığın da ayrımında beyin taramaları ve biyobelirteçler kullanılabilir.

Peki LANS’ın Klinik Kriterleri Nelerdir?

Hastalığın temel-orta-ileri olarak değerlendirilen evrelerinde; ileri yaş, hafif klinik sendrom, orantısız hipokampal atrofi (hipokampusun küçülmesi, işlevselliğini yitirmesi), anlamsal hafıza bozukluğu, neokortikal dejenerasyonun boyutu (beynin neokorteks bölgesinde hasarın boyutu), limbik hipometabolizma ve düşük neokortikal tau olasılığı (Tau, beyinde bulunan bir proteindir; anormal birikimi ise Alzheimer belirtisi olabilir.) gibi klinik kriterleri vardır.

Brian Communications’ta yayınlanan makale öncesinde bu hastalığın teşhisi, sadece öldükten sonra yapılan incelemelerle konulabilirdi. Belirlenen klinik kriterler sonucu doktorlar, gelecekte LANS hastalığını teşhis edebilir, hastalığın seyrini takip edip ilerici tedavi seçeneklerini belirleyebilir ve hastalığın ayrıntılı yapısını araştırabilirler.