2025 Nobel Tıp Ödülü Açıklandı: Bağışıklık Sisteminin Sırları!1

İçerik Yazarı: İrem Doğruoğlu

Editör: Ayşe Bayram

Tasarım: Zeynep Esra Uzel

Bilim dünyasının her yıl merakla beklediği İsveç’teki Karolinska Enstitüsü tarafından açıklanan 2025 Nobel Tıp Ödülü geçtiğimiz günlerde sahiplerini buldu. Bu yılki ödül, bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırmasını engelleyen mekanizmaların keşfine öncülük eden üç bilim insanına verildi. Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi, periferik bağışıklık toleransı üzerine yaptıkları devrim niteliğindeki araştırmaları ile insan vücudunun kendi dengesini nasıl koruduğuna ışık tuttular.

Bağışıklık sistemi, vücudu virüs ve bakterilere karşı korumasına rağmen bazen kendi hücrelerine saldırabilmektedir. Brunkow, Ramsdell ve Sakaguchi’nin yapmış olduğu çalışmalar, bu karmaşık sürecin düzenleyici T hücreleri aracılığıyla nasıl dengede tutulduğunu ortaya koydu. Sakaguchi bu özel T hücrelerinin bağışıklık sisteminin aşırı tepkilerini bastırdığını gösterirken Ramsdell ve Brunkow, bu hücrelerin işlevi için kritik öneme sahip FOXP3 genini tanımladılar. Buna bağlı olarak FOXP3 geninde meydana gelen mutasyonların ciddi otoimmün hastalıklara yol açtığı da yapılan çalışmalarla ortaya konuldu.

Söz konusu bulgular hem temel biyoloji hem de klinik tıp uygulamalarının geliştirilmesine önemli katkılar sağlamaktadır. Romatoid artrit ve tip 1 diyabet gibi otoimmün hastalıkların yanı sıra organ nakillerinde reddi önlemeye yönelik düzenleyici T hücre araştırmaları da bu keşiflerden ilham almaktadır.

Böylelikle 2025 Nobel Tıp Ödülü bağışıklık sistemindeki gizemlerden birini çözerek insan sağlığının geleceğine yeni bir yön çizmekte. Bu ödül, yalnızca üç bilim insanının başarısını değil insanlığın kendi biyolojik dengesini anlama yolundaki büyük bir adımı da simgelemekte.