İnsan DNA’sı Sıfırdan Oluşturmak Mümkün mü?

İçerik Yazarı: İrem Doğruoğlu

Editör: Ayşe Bayram

Tasarım: Zeynep Esra Uzel

Yalnızca bilim kurgu senaryolarında mümkün olabileceğini düşündüğümüz genetik kodun baştan yazılması artık gerçek oluyor! Bilim insanları, insan DNA’sını laboratuvar ortamında sıfırdan sentezleyip yaşamın yapı taşlarını yeniden şekillendirmeye hazırlanıyorlar.

“Synthetic Human Genome” adındaki bu projede genetik hastalıklara yol açan temel sebepleri anlamak ve biyoteknoloji alanında yeni projelerin planlanması için insan genomunun yapay olarak laboratuvarda yazılması amaçlandı. Wellcome Trust tarafından finanse edilen aynı zamanda dünyanın en prestijli genetik araştırma kurumlarından çeşitli bilim insanlarının yer aldığı bu beş yıllık çalışma, insanlık tarihinde bir ilki gerçekleştirme potansiyelini taşımakta.

Projede, insan genomunun parçası olan bir kromozomun  laboratuvarda baştan sona sentezlenmesi planlandı. Günümüzde bu işlemin yalnızca bazı mikroorganizmalarda yapılabilmiş olması ve insan genomunun karmaşıklığı göz önüne alındığında bu planın başarılması genetik mühendisliği için büyük bir sıçrama anlamına gelmekte. Araştırmacılar yalnızca DNA dizilerini yazmakla kalmayıp elde edilen genetik materyali canlı hücrelere entegre ederek en üst seviye işlevselliğe ulaşmayı planlamaktalar.

Öte yandan proje, başarının yanında etik tartışmaları da beraberinde getirmekte. Bazı uzmanlar, DNA’nın sıfırdan üretilmesinin genetik çeşitliliğe müdahale ya da biyolojik silah üretimi gibi tehlikeli uygulamalara kapı aralayabileceği uyarısında bulunmaktalar. Ancak proje liderleri, bu çalışmanın amacının insan biyolojisini daha iyi anlamak ve genetik hastalıklara çözüm bulmak olduğunu vurgulamaktalar. Aynı zamanda çalışma sürecindeki etik kurulları ve toplumsal çalışmaları desteklemekteler.

İnsan DNA’sının tamamının laboratuvarda yeniden yazılabilme ihtimali, bilimde gerçekleşen yeniliklerin ulaştığı seviyeyi gözler önüne sermekte. Proje başarıya ulaşırsa hiç şüphesiz ki insanlığın yaşamı yeniden inşa etme gücüne nasıl yön vereceği sorusunu da beraberinde getirecektir.