Ebru Sanatı: Pigmentlerin ve Reaksiyonların Sanata Dönüşümü

İçerik Yazarı: Miray Adıgüzel

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Gamze Duman

Ebru sanatını daha önce duymuşsunuzdur. Ebru sanatında su üstünde, özel hazırlanmış boyalarla oluşturulan desenlerin kâğıt üzerindeki mucizesini gözlemleriz. Oldukça dikkat çekici olan bu sanat çok eski dönemlerden beri hayatımızdadır. 

Güzelliğinin yanı sıra içerisinde muhteşem kimyasal ve fiziksel olaylar da gerçekleşir. Bu yazımda bütün bu olayları yakından inceleyeceğiz.

Ebru sanatında başlıca kullanılan malzemeler şunlardır: emici özelliği fazla olan kâğıt, su, toprak boya, öd, kitre, üstüne boya serpilecek suya yapışkan bir koyuluk vermek için kullanılan deniz kadayıfı ve fırça yapımında kullanılan at kılı. Öd genellikle büyükbaş hayvanların safra kesesinden elde edilir. Boyaların batmadan suyun üzerinde durmasını sağlar. Kitre ise ebru yapımında üstüne boya serpilecek suya yapışkan bir koyuluk vermek için kullanılır.

Temel malzemeleriyle ebru sanatını tanıdığımıza göre şimdi ise bu sanatın kimyasal ve fiziksel durumlarla ilişkisini inceleyebiliriz.

Ebruda kullanılan kitre, suya yoğunluk veren bir zamktır ve su-kitre miktarına göre yoğunluk ayarlanır. Boyaya eklenen öd miktarı ise boyanın yüzey gerilimini düzenler, böylece boya su yüzeyinde açılır ve batmaz. Kitrenin suyu kuru havada uçar ve kitre katılaşır, ebruyu olumsuz etkiler. Bu nedenle, kitrenin suyunu kaybetmemesi için ortamın nemli olması gerekir.

Ebruda kullanılan öd, safra asitleri içerir ve boyayı inceltip yapıştırıcı özellik kazandırır. Öd, boyanın kitreli su yüzeyinde yayılmasını sağlar. Öd miktarı arttıkça boya daha geniş yayılır ve açık tonlar elde edilir. Bu, balonun şişirildikçe renginin açılmasına benzer. Doğru tonları elde etmek için öd miktarı iyi ayarlanmalıdır.

Özetle bakacak olursak ebru içinde harika bir teknik ve muhteşem birleşimler barındırır. Kimyasal ve fiziksel olayların doğurduğu bu muhteşem sanat hayatımızı süslemeye hâlen devam etmektedir. Bundan sonra ebru sanatına olan bu teknik bakış açısının giderek derinleşeceğine şüphe yok.