Güneşin Zararlı Işınlarına Karşı Kalkan: Güneş Kremleri

İçerik Yazarı: Elif Başak Birsen

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Gamze Duman

Dünya’nın atmosferi, Güneş’ten gelen ışınların belirli dalga boylarını yeryüzüne ulaştırır. 100nm-280nm aralığındaki morötesi ışınlar (UVC) tamamen soğurulurken, 280nm-315nm aralığındaki UVB ışınlarının bir kısmı ve 315nm’den büyük dalga boyuna sahip UVA ışınları yeryüzüne ulaşır. 

Güneş’ten gelen çeşitli ışınlar ciltte çeşitli sorunlara yol açabilir. UVA ışınları düşük enerjiye sahip olmalarına rağmen UVB’den 30-50 kat daha yaygındır. Bulut veya cam gibi nesnelerin içinden geçebilirler bu nedenle yaz mevsiminde içeride bile bronzlaşmak mümkündür.

UVA ışınları cildin dış tabakalarını aşarak hücre zarlarına ve proteinlere zarar verir, kolajen ve elastin yapısını bozarak kırışıklıklara ve sarkmalara sebep olur. Ayrıca kalıcı cilt hasarları veya cilt kanseri gibi sorunlara da sebep olur.

UVB ışınları cildin en dış tabakası olan epidermis tarafından emilir ve aşırı maruz kalma durumunda kimyasalların üretilmesine yol açar. Bu kimyasallar cildin kızarmasına ve kabarmasına neden olur.

UVB ışınları ayrıca melanin üreten pigment hücrelerine saldırır ve bu hücreler koyu renkli pigment üretimini artırır ve DNA’da oluşacak hasarlara karşı koruma sağlama amacıyla ciltte çillenme ve yaşlılık lekeleri oluşur. Bu durum bazı insanlarda melanom (kötü huylu bir kanser türü) ve diğer cilt kanseri türlerine yol açabilir. 

Güneş kremleri, UVA ve UVB ışınlarına karşı koruma sağlayan organik ve inorganik kimyasal maddeler içerir. İnorganik maddeler (çinko oksit ve titanyum dioksit gibi) ışınları yansıtarak ve soğurarak fiziksel koruma sağlar. Organik maddeler ise morötesi ışınları soğurur.

Güneş kremleri üzerindeki SPF (Güneş Koruma Faktörü) değeri, kremin UVB ışınlarına karşı koruma süresini gösterir ve değeri arttıkça bu süre uzar; örneğin, SPF30 UVB ışınlarının %97’sini, SPF50 ise %98’ini engeller. Ancak SPF, koruma seviyesini değil, cildin kızarma süresini artırma imkanını ölçer. Koruma seviyesini ölçen parametre ise UPF’dir (Morötesi Koruma Faktörü). 

Güneş kremleri genellikle UVB ışınlarına karşı koruma sağlar ancak UVA ışınlarının cilt altına nüfuz ederek uzun vadede hasar verebilmesi nedeniyle hem UVA hem de UVB koruması sunan ürünlerin kullanılması önemlidir. Güneş kreminin etkili olabilmesi için yeterli miktarda uygulanması ve her iki saatte bir yenilenmesi gerekir.