Kimyasal Gözyaşları: Soğan Neden Ağlatır?

İçerik Yazarı: Miray Adıgüzel

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Gamze Duman

Günlük hayatımızda soğan doğrarken gözlerimizin yaşardığını birçoğumuz deneyimlemiştir. Peki, soğan bizi neden ağlatır, daha doğrusu neden gözlerimizin yaşarmasına sebep olur?

Bu konu için ABD’nin Cleveland kentindeki Case Western Reserve Üniversitesi tarafından bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmaya göre soğanın, çeşitli mikropların ve böceklerin tehditlerine karşı biyokimyasal savunma mekanizmasını harekete geçirdiğini ve bir enzim salgıladığını fark etmişlerdir.

Syn-propanethial-S-oksit, soğanların gözlerinizi yakmasına neden olan bir kimyasaldır. Bu, gözlerimizdeki gözyaşı bezlerini uyararak ağlamamıza sebep olur. Bununla birlikte, lakrimatör-faktör sentaz olarak bilinen bir enzim bu kimyasal üzerinde etkiye sahiptir. Bu enzim, bahsettiğimiz kimyasalın dengesinin bozulmasına sebep olur. Peki, bu kimyasal gözlerimizi tam olarak nasıl yakar?

Soğanı doğrarken bıçakla onu kestiğimizde, lakrimatör-faktör sentaz enziminin havaya yayılmasına sebep oluruz. Bu enzim, soğandaki sülfoksitleri sülfonik asite dönüşmesinde rol oynar. Dengesiz yapısı nedeniyle sülfonik asit kısa sürede syn-propanethial-S-okside dönüşür. Bu gaz da havaya karıştıktan sonra gözlerimize ulaşır. Bu kimyasal gözlerimizi yakar ve bu durumda gözyaşı bezleri gözyaşlarını üretmeye başlar.