Plasebo Etkisi

İçerik Yazarı: Göksu Sallıer

Editör: Azize Eda Taşkın

Tasarım: Sudenaz Şencan

Plasebo, gerçek ilaca benzeyen fakat gerçek bir ilaç olmayan, dolayısıyla herhangi bir hastalığı tedavi etmeye yarayamayacak maddelerdir. İlaç olmamasına rağmen ilaca benzeyen şekilde üretilen veya uygulanan bu "işlevsiz tedavi araçları" kullanılır. Kısaca farmakolojik olarak etkisiz bir ilacın telkine dayalı bir etki ortaya çıkarma halidir.

Amaç, hastayı tedavi ediyormuş gibi gözükmektir; bu nedenle de plasebo, gerçek bir tedavi gibi gözükecek biçimde tasarlanmıştır: Plasebo, hap şeklinde bir şeker, iğneyle enjekte edilen bir sıvı  ve hatta cerrahi bir prosedürün tamamı olabilir. Ancak bu müdahalelerin hastalığa doğrudan hiçbir etkisi bulunmaz. Plasebo, insanların ilacın pozitif etki edeceğini düşünmesi sebebiyle durumlarını iyileştirir .Kişiler plasebodan ne kadar pozitif etki alacaklarını düşünürlerse, o kadar yüksek bir olasılıkla bundan faydalanacaklardır. 

İnaktif (veya saf) plasebo, inert olarak kabul edilen ve doğrudan farmakolojik bir etki yaratmayan plasebo türüdür. Kapalı etiketli plasebo (gizli) ise, bir kimsenin plasebo olduğunu bilmediği veya emin olmadığı türde plasebodur. Örneğin birine şeker hapları verilir ve bu hapların antibiyotik olduğu söylenirse, bu kişiye kapalı etiketli bir plasebo verilmiştir.

Bazen de plasebo etkisi tam ters etki yapar ve istenmeyen  semptomlara sebep olur. Bunlar; baş ağrıları, sinirlilik, mide bulantısı ya da kabızlık gibi bazı yan etkilerdir. Plasebonun yarattığı bu istenmeyen etkilere bazen nosebo etkisi de denir. Nosebo etkisinin yaşanmasının nedeni, hastanın, belli bir tedaviden beklenenden daha fazla negatif etki yaşayacağına inanmasıdır.

Nosebo haricinde bahsettiğimiz pozitif düşünce etkilerini ve diğer bazı değişkenleri, gerçek bir ilacın gerçek etkilerinden ayırt edebilmek için, ilaç firmaları devlet onayını alabilmek için plasebo-kontrollü ilaç araştırmaları yapmaktadırlar. Eğer yeni bir (gerçek) ilacı alan bireyler, plaseboyu alanlardan istatistiki olarak önemli ölçüde farklı sonuçlar gösteriyorsa, bu, ilacın gerçekten de etkili olduğunu gösterecektir.