Kimyanın Işığında Bir Kadın: Elizabeth Fulhame

İçerik Yazarı: Tuğba Gül Savak

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Ece Kara

1794 yılında Londra matbaası bir kadının yazdığı denemeyi yayımlamıştır. Dönemin toplumsal normlarına bağlı olarak bilim dünyasına kadınların katkısını küçümseyen anlayışa Elizabeth Fulhame meydan okumuştur. Yayımlanmış olan “AN ESSAY ON COMBUSTION” (YANMA ÜZERİNE BİR DENEME) adlı eseriyle hem kimya hem bilim tarihinde oldukça önemli bir yere sahiptir.

Elizabeth Fulhame eserinin giriş kısmında “Çünkü bazıları o kadar cahil ki... öğrenme belirtisi gösteren herhangi bir şey gördüklerinde dehşete kapılıyorlar... ve eğer hayalet bir kadın kılığında belirirse, çektikleri acılar gerçekten korkunç oluyor.” şeklinde bilim kadını olmanın zorluğunu ifade etmiştir.

Elizabeth Fulhame çalışmalarına metallerin kimyasal özellikleri ile ilgili öğrenim gördüğü süreçte, dersine katıldığı bir hocasının altın ve gümüş boyalarla kumaş boyama fikriyle başlamıştır.

Bu fikirden yola çıkarak eserinde suyun kimyasal süreçlerdeki rolünü incelemiştir. Işık etkisini incelemiş, özellikle altının çökelme reaksiyonlarını analiz etmiştir. 127 farklı deney yaparak bazı reaksiyonların yalnızca ışık varlığında gerçekleştiğini gözlemlemiştir.

Elizabeth Fulhame bu çalışmalarıyla fotokimya ve kataliz alanında öncü bir isim olmuş ve bilim dünyasında kadınların yeri konusundaki tartışmalara değerli bir katkı sunmuştur. Böylece bilimde cinsiyet eşitliği mücadelesi açısından da büyük bir öneme sahip olmuştur. 

*Orijinal ifade: “For some are so ignorant . . . [they] are chilled with horror at the sight of any thing that bears the semblance of learning . . . and should the spectre appear in the shape of woman, the pangs which they suffer are truly dismal.”