Patlamalardan Miraslara: Alfred Nobel'in Hayatı ve Mirası

İçerik Yazarı: Zeynep Baykara

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Ece Kara

Nobel ödüllerine ismini veren Alfred Nobel`in aslına bakarsak bir kimyacı bulunduğunu biliyor muydunuz? Nobel, on dokuzuncu yüzyılın sonlarındaki en başarı göstermiş kimyagerlerden, mucitlerden, girişimcilerden ve iş adamlarından biriydi. 1833 senesinde İsveç`te dünyaya gelen Alfred Nobel, ailesinin ekonomik zorlukları sebebiyle eğitimini yurt dışında sürdürmek zorunda kaldı. Genç yaşlarda kimya ve mühendislik üstüne eğitim aldıktan sonrasında, patlayıcı maddelere olan ilgisi artmaya başladı. Nobel, zaman içinde kimyasal mühendislik alanında derinleşerek, patlayıcıların emin bir biçimde kullanılmasını elde eden önemli yenilikler geliştirdi.

Nobel`in bilim dünyasında en fazlaca tanınan icadı, 1867`de geliştirdiği dinamit olmuştur. Dinamit, nitrogliserinin daha stabil ve güvenli bir hâle getirilmesiyle elde edildi. Nitrogliserin, fazlaca kuvvetli ama son derece tehlikeli bir maddeydi ve Nobel, bu maddede meydana gelebilecek kazaları önlemek amacıyla ona diatomlu toprak gibi emici maddeler ekledi. Nobel, bu karışımı "dinamit" olarak adlandırdı.

Dinamit, inşaat ve madencilik sektörlerinde büyük bir devrim yarattı zira inşaat projelerinde ve madenlerde çalışan işçiler, patlayıcıyı daha kontrollü bir biçimde kullanmaya başladılar. Ancak, Nobel`in dinamitin savaşlarda kullanılmasından duyduğu rahatsızlık, onun gelecekteki mirasını şekillendiren önemli bir unsur oldu.

Kendini “ölüm tüccarı” olarak hissetmeye başlamış olan Nobel, icadının insanlığa olumsuz etkileri konusunda vicdan azabı çekmeye başladı. Dinamitin insanoğlu üstündeki yıkıcı etkilerini gördükçe Nobel, icadının amacına uygun kullanılmasını sağlamak için yeni bir yön arayışına girdi.

Nobel, 1895 senesinde vasiyetini hazırlayarak, servetinin büyük bir kısmını, insanlık için önemli katkılar yapmış kişilere ödül olarak verilmesini istedi. Bu ödüller, bilim, tıp, edebiyat ve barış alanlarında insanlığa katkı sağlayanlara verilmesi planlanmıştı. Nobel, vasiyetinde ödüllerin ilmî başarıların yanı sıra barış için çalışan kişileri de ödüllendirmesi gerektiğini vurgulamıştı.

1896 senesinde vefat ettikten sonrasında, Nobel`in vasiyetine dayalı olarak ilk Nobel Ödülleri 1901 senesinde verilmeye başlandı. Alfred Nobel`in ölümünden sonrasında kurulan Nobel Ödülleri, zaman içinde dünya genelinde prestijli ödüller içinde yerini aldı. Nobel`in bilim dünyasına, edebiyat ve barışa olan katkılarının kalıcı olmasını elde eden bu ödüller, bugün hâlâ Alfred Nobel`in ismini onurlandırıyor.

Nobel`in dinamitin icadı ile kazandığı servet, onun daha sonra dünyaya yapmış olduğu bu kalıcı katkılarla unutulmaz hâle gelmiştir. Nobel Ödülleri, bugün dünya genelinde büyük bir saygı görmekte ve her sene bilim insanları, yazarlar ve barış aktivistleri arasında en prestijli ödülleri almak için mücadele etmektedirler.