Türkiye'nin Einstein'ı Oktay Sinanoğlu

İçerik Yazarı: Zeynep Baykara

Editör: Fatma Melike Şahin

Tasarım: Ece Kara

Oktay Sinanoğlu, Türk bilim dünyasında öncü çalışmalarıyla tanınan bir bilim insanıdır. 25 Şubat 1935'te İtalya'nın Bari kentinde doğdu ve ailesiyle birlikte Türkiye'ye gelerek eğitimine orada başladı. Ankara Kolejini birincilikle bitirdikten sonra 1953'te ABD’ye taşındı ve Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesinde kimya mühendisliği okudu. MIT'den yüksek lisans derecesi ve Yale Üniversitesinden doktora derecesi alan Sinanoğlu, 28 yaşında Yale Üniversitesine profesör olarak atandı ve bu unvanı alan en genç ikinci kişi oldu.

Sinanoğlu'nun bilimsel kariyeri özellikle teorik kimya ve moleküler biyoloji alanında önemli katkılarla doludur. 1963 yılında ortaya attığı Çok Elektron Teorisi’yle kimya dünyasının dikkatini çekti ve atomların elektronik yapılarının derinlemesine anlaşılmasına katkıda bulundu. "Sinanoğlu Teorisi" olarak bilinen bu teori, kimyasal reaksiyonların ve moleküler yapıların daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Aynı zamanda atomların kimyasal bağ oluşturma yeteneğini de açıklar.

"Değer Noktası" kavramını geliştirdi. Bu model, atomların dış kabuğundaki değerlik elektronlarının kimyasal bağlanma özelliklerini açıklamaktadır. Atomlar arasındaki etkileşimleri inceleyerek yeni teoriler geliştiren Sinanoğlu, kuantum kimyası alanında devrim niteliğinde çalışmalar gerçekleştirdi.

Sinanoğlu, akademik kariyerinin yanı sıra Türk bilim ve eğitim sistemine de katkıda bulunmayı hedefliyor. 1962-1970 yılları arasında ODTÜ rektörüne danışman profesör olarak üniversitenin gelişimine katkıda bulunmuş, ODTÜ teorik kimya bölümünün onursal başkanlığını yapmıştır (1968-1974). Boğaziçi Üniversitesinde danışman profesördü (1972-1974). Genç Türklere bilimi sevdirmek ve bilimsel düşünceyi yaygınlaştırmak için konferanslar düzenledi, çeşitli kitaplar yazdı.

Sinanoğlu'nun uluslararası bilim dünyasında da büyük etkisi oldu. 1964'te İstanbul'da ve 1969'da İzmir'de Nobel ödüllü bilim adamlarının katıldığı NATO yaz okulları düzenleyerek kuantum kimyasında yeni gelişmeler ve atom fiziğindeki yenilikleri tanıttı. 1978 yılında Türk Dil Kurumu adına Fizikokimya Terimleri Sözlüğü'nü hazırlayarak bilimsel terimlerin Türkçeye çevrilmesi üzerinde çalıştı.

Sinanoğlu, Japonya, Almanya, Kanada, Fransa, İtalya veİsviçre başta olmak üzere birçok ülkede seminerler, konferanslar verdi ve ödüller aldı. 1984 yılında Yapısal Elektronik Yöntemi ile moleküler yapıları analiz etmek için yeni bir yöntem önererek yine bilim dünyasının dikkatini çekti.

Oktay Sinanoğlu, bilimsel başarılarının yanı sıra Türkiye'de bilim ve eğitim sistemini geliştirmeye yönelik çalışmalarıyla da tanınıyor. "Türkiye'nin Einstein'ı" lakaplı Sinanoğlu, hayatını bilime ve ülkesine adadı. 19 Nisan 2015'te vefat eden Sinanoğlu'nun bilim dünyasına bıraktığı miras, teorileri ve çalışmalarıyla yaşıyor.